Cimabue

crucifix-1Çağdaşları arasında büyük ün yap­mış olan Cimabue, Floransa resim geleneğini bağımlı olduğu Bizans sa­natının uzlaşmalı biçimciliğinden kurtarmış bir sanatçıdır; ama hem yapıtı, hem de yaşamı konusunda elde yeterli bilgi yoktur. Dante İlahi Komedya’nın Araf adlı bölümünde, Cimabue’den Giotto’nun en büyük habercisi olarak söz etmiş ve tarih ressamlığı niteliklerini öv­müştür.Başlıca kaynak sayılan Vasari’ye göre İtalyan resim sana­tı, Cimabue’nin yapıtlarıyla başlamıştır. İYİ BİLİNMEYEN BİR YAPIT Rönesans’tan başlayarak, sanat el kitaplarında Cimabue’nin yapıtla­rından söz edilirse de, Cimabue’nin imzasını taşıyan hiçbir yapıt günü­müze kalmamıştır. Son araştırmalar da, eskiden Cimabue’nin yaptığı sa­nılan yapıtların büyük bir bölümü­nüm onun elinden çıkmadığını ortaya koymuştur. Assisi’deki kilisenin bazı fresklerini (bunlar, aynı dönemde yaşamış olan Giunta Pisano’nunkilerden pek fark­lı değillerdir) Cimabue’nin yaptığı sanılmaktadır:Meryem’in Öyküleri; Havarilerin Öyküleri; Dört încil Yazarı; Bizans üslubuna son dere­ce bağlı iki çarmıha gerilme sahne­si. Floransa’daki Santa Trinita kilisesinde yer alan ünlü Maesta ‘da (kucağında çocuğuyla Meryem tab­lolarının genel terimi) panonun alt kesiminde, Meryem’in tahtının altın­da bulunan dört peygamber büstü, dikkati çekecek kadar doğalcı bir bi­çimde işlenmiştir:Assisi Maestası’ysa daha da ilgi çekicidir: Meryem’ in çevresinde dört melek ve Aziz Francesco’nun yer aldığı bu yapıtta, azizin anlamlı yüzü ve silueti son derece ustalıkla işlenmiştir. Gerçekte Cimabue’yle ilgili iki şey kesin olarak bilinmektedir: Pisa’ da 1301-1302 boyunca, Giovanni d’Apparecchio’yla (“Luccalı”) bir­likte bir mihrap arkalığına resim yapmış (ama bu yapıt günümüze kal­mamıştır), sonra da bazilikanın absidindeki mozaikleri tamamlama çalışmalanna katılmıştır. Söz konusu mozaikteki Aziz Yuhanna figürü, sanatçının yaratmış olduğu “yeni üslup”la ilgili gerçek bilgileri sunar. Cimabue’nin yarattığı bu “yeni üslubu” çağdaşları, resmin yenilenmesi, hattâ italyan resim sanatının doğuşu saymışlardır. Bazı sanat tarihçileri, Floransa vaftizyerindeki ortak ve anonim süsle­melerde, özellikle de duvar mozaik­lerinde, Cimabue’nin gençlik yapıtlarından izler aramışlarsa da, pek olumlu bir sonuç elde edememişler­dir. Gerçi Cimabue’nin sanat etkin­liklerine Floransa vaftizyerinde baş­lamış olması akla yakındır ama, gençlik dönemiyle ilgili bilgiler, yalnızca Vasari’nin anlattıklarına dayanır: “Kıvrak, kavrayıcı bir zekâ”sı olduğunu fark eden babası tarafından, Santa Maria-Novella Üniversitesi’ne edebiyat öğrenimi yapması için gönderilmiş, ama sık sık dersten kaçarak, o dönemde Gondi’lerin şapelini onaran Yunanlı ressamların çalışmalarını izlemiş­tir. YENİ BİR İTALYAN RESMİ Cimabue XII. yy’da Floransa’da bulunan ve resim sanatını ikonanın boyunduruğundan kurtarmaya, freski mozaikten farklı bir sanat ha­line getirmeye çalışan birçok sanat­çıyla (Giunta Pisano, Coppo di Marcovaldo, Romalı mozaikçiler Cavallini ve Torriti) tanışmış, kendini büyük bir yenilikçi olarak, kuşkusuz kişisel dehasıyla ve özgün yaratıcılığıyla kabul ettirmiş ama, efsanevi kişiliğini bu sanatçıların arasında, onlarla birlikte çalışarak, XII. yy’a damgasını vuran fransisken felse­fesiyle yenilenen kültür ve misti­sizm atılımının ortasında edin­miştir. Resim sanatına getirmiş ol­duğu yenilik, ancak yaşadığı dönem göz önünde tutularak değerlendiri­lebilir. Cimabue, çağdaşı olan sa­natçılar arasında duyarlık ve tekni­ğin yeni bir doğrultusunun başlan­gıç noktasını belirler: Fransiskenlere özgü incelikle,yalınlıkla, içten­likle dolu yeni dinsel nitelik, figür­lerin yumuşatılmasına, Bizans üslu­bunun bırakılmasına yol açmış, bu yeni görüş açısıyla İtalyan resmi, Avrupa’ya V.-XII. yy’lar arasın­da egemen olan yavan süsleme estetiğinden kurtulmuştur. Cimabue ve onu izleyen sanatçılar, resmi hareketsiz pano süslemeleriyle (freskler, mihrap arkalıkları, antependiumlar) sınırlayan ve yalnız­ca süslemeye dayanan bu estetiğin bırakılması, onun yerine doğalcı es­tetiğe dönülmesi yolunda çalışarak, XIII. yy. içinde bağımsız tablonun, şövale resminin gelişmesine yol aç­mışlardır.

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

%d blogcu bunu beğendi: